อาการกระดูกทับเส้น หมอนรองกระดูกสันหลัง กดทับเส้นประสาท คืออะไร?

   กระดูกสันหลัง ประกอบด้วยกระดูกหลายชิ้นเชื่อมต่อกันด้วยหมอนรองกระดูก และข้อต่อกระดูกสันหลัง  โดยที่ตัวกระดูกสันหลังทำหน้าที่ปกป้องไขสันหลัง  ส่วนหมอนรองกระดูกทำหน้าที่เหมือนกับโช๊คอัพของรถยนต์ คือ  ทำให้กระดูกสันหลังยืดหยุ่นและรับแรงกระแทกของน้ำหนักตัวจากการเคลื่อนไหวดังนั้นการใช้งานหนักในชีวิตประจำวัน หรืออายุที่เพิ่มขึ้น ก็เป็นสาเหตุที่ทำให้หมอนรองกระดูกเสื่อมสภาพได้  โดยหมอนรองกระดูกที่พบว่ามีปัญหาบ่อยที่สุดคือ  หมอนรองกระดูกสันหลังระดับเอวข้อที่ 4-5 เนื่องจากเป็นข้อต่อระดับที่มีการเคลื่อนไหว และรับน้ำหนักมากในร่างกายเมื่อหมอนรองกระดูกมีสภาพเสื่อม ความสูงของหมอนรองกระดูกลดลง และมีการฉีกขาดของเนื้อเยื่อหมอนรองกระดูก ทำให้แกนหมอนรองกระดูกหลุดรอดมาภายนอก และกดทับเส้นประสาทไขสันหลังได้ จึงเป็นที่มาของ อาการกระดูกทับเส้น

อาการหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท เป็นอย่างไร

•   อาการปวดหลัง  สะโพกและปวดร้าวลงขาข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้งสองข้างรุนแรง  อาการปวดมากขึ้นเวลาไอ หรือจาม

•   อาการอ่อนแรงกล้ามเนื้อ  โดยเฉพาะกล้ามเนื้อสะโพกกล้ามเนื้อในการกระดูกข้อเท้าและ ปลายนิ้วหัวแม่เท้า

•  อาการชาบริเวณปลายเท้า  โดยเฉพาะบริเวณง่ามนิ้วหัวแม่เท้ากับนิ้วเท้าที่ 2

•  อาการผิดปกติของระบบขับถ่าย  ในบางรายที่มีอาการรุนแรงมากๆ  จะมีความผิดปกติของระบบขับถ่ายร่วมด้วย เช่น  ไม่สามารถควบคุมการอุจจาระหรือปัสสาวะได้  ซึ่งจำเป็นต้องผ่าตัดรักษาอย่างเร่งด่วน  มิฉะนั้นระบบขับถ่ายอาจไม่สามารถฟื้นคืนได้ตามปกติ

การรักษา อาการกระดูกทับเส้นประสาท

1.  รักษาโดยการลดน้ำหนักและ หลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดอาการเพิ่มขึ้น ได้แก่

- การยกของหนัก

- การนั่งรถยนต์นานๆ

- หลีกเลี่ยงอาการท้องผูกหรือเบ่ง ถ่ายอุจจาระแรงๆ เป็นต้น  เนื่องจากทำให้เกิดแรงดันในหมอนรองกระดูกสูง  เป็นสาเหตุให้หมอนรองกระดูกทนแรงดันไม่ได้  เกิดการแตกของหมอนรองกระดูกตามมา

2.  ยาต้านการอักเสบ NSAIDS, ยาคลายกล้ามเนื้อ

3.  กายภาพบำบัดและใช้เสื้อพยุงหลัง ช่วยในการลดอาการปวด และทำให้ผู้ป่วยสามารถกลับไปใช้ชีวิตประจำวัน ได้ปกติเร็วขึ้นหลักการของการใส่เสื้อพยุงหลัง ในผู้ป่วยโรคหมอนรองกระดูกสันหลังกดทับเส้นประสาท คือ  การทำให้หน้าท้องกระชับขึ้นจะช่วยลดแรงดันในหมอนรองกระดูกสันหลังได้  ร่วมกับจำกัดความเคลื่อนไหวของกระดูกสันหลัง ทำให้อาการปวดลดลง

4.  การผ่าตัด ข้อบ่งชี้ในการผ่าตัดมีดังนี้

1. ผู้ป่วยที่มีอาการปวดมากจนทนไม่ได้ แม้จะรักษาโดยรับประทานยา  พักและกายภาพบำบัดเต็มที่แล้วก็ยังไม่สามารถทำงาน หรือใช้ชีวิตได้ตามปกติ

2. มีอาการชา อ่อนแรง หรือกล้ามเนื้อขาลีบอย่างชัดเจน

3. มีปัญหาระบบขับถ่ายผิดปกติชัดเจน จากความผิดปกติของเส้นประสาท เช่น  กลั้นอุจจาระหรือปัสสาวะไม่ได้

   ปัจจุบันมีการพัฒนาเทคนิค และเครื่องมือในการผ่าตัดที่ดีขึ้นมาก  สามารถทำการผ่าตัดได้สะดวกขึ้นลดภาวะการเสียเลือดหรือภาวะแทรกซ้อน  ลดระยะเวลาในการผ่าตัดและพักฟื้นหลังผ่าตัดได้มากการใช้กล้องส่องขยายช่วยในการผ่าตัด ก็ถือเป็นอีกนวัตกรรมหนึ่งที่ช่วยให้การผ่าตัด เป็นไปอย่างราบรื่นและลดภาวะแทรกซ้อนได้มาก

กล้องส่องขยายช่วยในการผ่าตัดอย่างไร

(Microscopic Spine Surgery)

   โดยทั่วไป การผ่าตัดกระดูกสันหลังกดทับเส้นประสาท  ศัลยแพทย์กระดูกจะใช้เครื่องมือในการตัดกระดูก และเอ็นพังผืดเพื่อขยายโพรงประสาทคลายการกดรัดเส้นประสาท  ในระหว่างทำการผ่าตัดบางตำแหน่งของโพรงประสาท อาจตีบแคบมากๆทำให้มองเห็นเส้นประสาทได้ไม่ชัดเจน  การสอดใส่เครื่องมือผ่าตัดอาจเป็นอันตรายต่อเส้นประสาทได้การผ่าตัดกระดูกสันหลัง,  หมอนรองกระดูกสันหลัง โดยการส่องกล้องขยายนั้น  สามารถที่จะลดขนาดแผลผ่าตัดให้เล็กลงได้  โดยที่กล้องขยายจะมาช่วยให้ศัลยแพทย์สามารถ ที่จะมองเห็นรายละเอียดในการผ่าตัดหมอนรองกระดูกสันหลัง ได้อย่างชัดเจน

   การผ่าตัดแบบแผลเล็กส่งผลดี  ทำให้การบาดเจ็บต่อเนื้อเยื่อและเส้นประสาทน้อยลง  เสียเลือดน้อยลง เกิดภาวะแทรกซ้อนน้อยลง  ผ่าตัดได้รวดเร็วขึ้น รวมถึงระยะเวลาพักฟื้นภายหลังการผ่าตัดสั้นลงและสามารถกลับไปใช้ชีวิตปกติได้เร็วมากขึ้น

   นพ.ชัชวาล ปิยะวรรณสุทธิ์

   ศัลยแพทย์ออร์โธปิดิกส์ เฉพาะทางกระดูกสันหลัง