ภาวะนอนกรน 

ที่เกิดจากภาวะหยุดหายใจขณะหลับจากการอุดกั้น(obstructive sleep apnea) เป็นภาวะที่ระบบทางเดินหายใจส่วนต้นมีการตีบแคบลงซึ่งสาเหตุอาจเกิดจากกายวิภาคของกล้ามเนื้อในช่องคอ ,ลิ้นมีการย่อนไปปิดทางเดินหายใจส่วนต้นโดยเฉพาะขณะหลับหรือการที่ช่องคอที่ลักษณะแคบ ผลทำให้อากาศและออกซิเจนไม่สามารถ เข้าสู่ปอดไปเลี้ยงร่างกายและสมองได้ คนไข้จะมีภาวะตื่นบ่อย(arousals) ออกซิเจนต่ำในร่างกาย,มีการคั่งของก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ อุบัติการณ์ในการเกิดโรคในประเทศไทยพบความชุกสูงถึงร้อยละ 15.4 ในผู้ชายและร้อยละ 6.3 ในผู้หญิง

   อาการที่พบได้แก่ กรน, หยุดหายใจขณะหลับ, หายใจเฮือก,หลับไม่สนิท, ปัสสาวะบ่อยกลางคืน, ปวดศีรษะตอนเช้า, ง่วงนอนกลางวัน เป็นต้น นอกจากนี้มีข้อมูลว่าโรคดังกล่าวอาจส่งผลต่อภาวะความผิดปกติของหัวใจ, ความดันโลหิตสูง, หลอดเลือดสมองตีบ,เบาหวาน,กรดไหลย้อน, ความจำลดลง  หรือแม้แต่ภาวะเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ

   ปัจจัยเสี่ยง ได้แก่ เพศชาย, อายุ, ภาวะอ้วน, รอบคอที่กว้าง, ความดันโลหิตสูง และลักษณะโครงสร้างของใบหน้าที่ผิดปกติ สำหรับปัจจัยเสริมอื่นๆ เช่น การสูบบุหรี่, การดื่มสุรา, การทานยานอนหลับ, ภาวะภูมิแพ้หรือความผิดปกติในช่องจมูก เป็นต้น

   การประเมินความเสี่ยงของภาวะหยุดหายใจขณะหลับจากการอุดกั้น (OSA) นิยมใช้ STOPBANG questionaire* ดังแบบสอบถามด้านล่างซึ่งพบว่าถ้ามีปัจจัยตั้งแต่สามข้อขึ้นไปถือว่ามีความเสี่ยงของภาวะหยุดหายใจขณะหลับจากการอุดกั้น

• Snoring คุณนอนกรนดังหรือไม่ (ดังกว่าเสียงพูดหรือดังจนได้ยินออกไปนอกห้อง)
• Tired คุณมักรู้สึกอ่อนเพลีย ล้า หรือง่วงนอนในระหว่างกลางวันบ่อยๆหรือไม่
• Observe มีคนเคยสังเกตว่าคุณหยุดหายใจขณะที่หลับอยู่หรือไม่
• Pressure คุณมีความดันโลหิตสูง หรือกำลังรักษาความดันโลหิตอยู่หรือไม่
• BMI ค่า BMI เกิน 35 kg/m²
• Age อายุเกิน 50 ปี หรือไม่           
• Neck size เส้นรอบวงคอมากกว่า 40 ซม. หรือไม่
• Gender เพศชาย

* Reference:  Wish Banhiran MD. Diagnostic Properties of the STOP-Bang and Its Modified Version in Screening for Obstructive Sleep Apnea in Thai Patients. J Med Assoc Thai. 2014;97 (6): 644-54.

แบบทดสอบความเสี่ยงของการเกิดภาวะหยุดหายใจขณะหลับจากการอุดกั้น (OSA)
คลิ๊กเพื่อทำแบบทดสอบออนไลน์

   การวินิจฉัยซึ่งถือว่าเป็นมาตราฐานคือการ ตรวจการนอนหลับ Polysomnography  หรือ sleep test เพื่อการวินิจฉัยและประเมินถึงความรุนแรง โดยการตรวจภายในโรงพยาบาลอาศัยเครื่องมือทางการแพทย์ ที่เหมาะสมร่วมกับเจ้าหน้าตรวจการนอน หลับผู้เชี่ยวชาญที่เป็นผู้สังเกตการณ์ (level I)  เป็นการตรวจแบบละเอียดเพื่อให้ข้อมูลที่เหมาะสม อันได้แก่

• 1.การตรวจวัดคลื่นสมอง และการกรอกตา เพื่อวัดระดับความลึกของการนอนหลับ
• 2.ตรวจวัดความตึงตัวของกล้ามเนื้อขณะหลับ
• 3.ตรวจวัดคลื่นไฟฟ้าหัวใจ
• 4.ตรวจวัดคุณภาพลมหายใจที่ผ่านเข้าออกทางจมูกและปาก
• 5.ตรวจวัดการเคลื่อนใหวของทรวงอกและท้องขณะหายใจ
• 6.ตรวจวัดระดับความเข้มข้นของออกซิเจนขณะนอนหลับ
• 7.ตรวจวัดระดับความเข้มข้นของก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ขณะนอนหลับ
• 8.ตรวจวัดระดับของการกรน
• 9.ตรวจลักษณะท่านอนขณะหลับ
• 10.ตรวจบันทึกความผิดปกติของการเคลื่นไหวระหว่างนอนหลับ

สำหรับการรักษา ภาวะหยุดหายใจขณะหลับจากการอุดกั้น(obstructive sleep apnea)ประกอบไปด้วย

• - การรักษาด้วยเครื่องอัดอากาศแรงดันบวก (CPAP)
• - การรักษาด้วยทันตอุปกรณ์ (oral appliance)
• - การรักษาด้วยวิธีการผ่าตัดทางเดินหายใจ
• - การรักษาอื่นๆ  เช่นหลีกเลียงการนอนหงาย, การลดน้ำหนัก หรือการฝึกกล้ามเนื้อคอหอยเพื่อเพิ่มแรงคงตัว เป็นต้น

ผู้เรียบเรียง: นายแพทย์ สิริชัย กิตติชาญธีระ
แพทย์คลินิคโรคการนอนหลับ/ศูนย์ตรวจการนอนหลับ/ประสาทแพทย์
ศูนย์สมองและระบบประสาท โทร.0-2596-7888